Thursday, May 1, 2014

Nhu cầu tài chánh và lời kể của chiếc áo "Stop Police Killing Civilians"

Vũ Đông Hà (Danlambao) - Để có 1000 chiếc áo "Chấm dứt tình trạng công an giết dân", để có được hình ảnh các bạn trẻ công khai mặc áo đen gửi thông điệp đến công an, người dân và dư luận quốc tế về vấn nạn đau thương này, câu hỏi "đầu tiên" là tiền đâu. Câu trả lời 4000 đô-la tự nó nói lên nhu cầu tài chánh mà không cần giải thích dài dòng. Sau đây xin mượn lời kể của chiếc áo màu đen để gửi đến các bạn một số điều bên cạnh những gì mà tác giả Nguyễn Ngọc GiàNguyên Thạch đã trình bày trên Danlambao. (*)

 
Để có tôi và 999 người bạn của tôi, các bạn cần:

- Tiền đặt in áo.

- Tiền di chuyển để phân phối ở các thành phố khác.

Nhưng nếu dừng ở đó thì chúng tôi cũng chỉ là những chiếc áo nằm trong ngăn tủ. Các bạn cần thêm:

- Tiền tổ chức đến trước trụ sở của Bộ Công an ở Hà Nội, hay buổi cà phê nhân quyền tại Nha Trang, Sài Gòn, hoặc một cuộc sinh hoạt với gia đình nạn nhân ở Đà Nẵng...

- Tiền in ấn tài liệu để phân phối, giải thích về sự có mặt của chúng tôi và mục tiêu của các bạn.
 
- Tiền di chuyển, ăn ở để các thành viên nòng cốt từ các địa phương khác nhau trực tiếp gặp nhau bàn bạc, trao đổi.
 
- Tiền di chuyển để đi đến tiếp xúc, gặp gỡ gia đình nạn nhân bị chết trong đồn công an.
 
- Tiền di chuyển, ăn ở cho thân nhân muốn tham dự buổi tổ chức của các bạn.
 
- Tiền mua phone chụp hình, thâu clip để đưa hình ảnh chúng tôi đến với mọi người vì phone cũ của bạn đã bị côn an tịch thu tháng trước. Có lúc bạn phải mua laptop vì máy cũ cũng đã bị... cưỡng chế.
- Tiền di chuyển, ăn ở ra Hà Nội hay về Sài Gòn để gặp đại sứ quán nước ngoài muốn tìm hiểu thêm nỗ lực của bạn.
 
- Tiền dự trù chi phí bệnh viện nếu các bạn bị công an tấn công, hành hung.
 
- Tiền dự trù cho chi phí luật sư nếu các bạn bị bắt giam và truy tố.
...
 
Các bạn cần nhiều hơn con số 4000 đô la ban đầu.
Tất cả những chi phí ấy đều không bao gồm chi tiêu đời sống của bạn trong khi công ty bạn làm việc, do áp lực của công an đã "mời" bạn ra đi không bao giờ trở lại từ mấy tháng nay. Vậy thì bạn lấy đâu ra tiền để trang trải những chi phí này?
 
Do đó, các bạn cần có sự hỗ trợ của nhiều người khác. Tuy nhiên, nhận tiền của bá tánh sẽ có nhiều vấn đề.

Trước hết người ta muốn có sự minh bạch. Có người dễ dãi, chỉ cần các bạn viết vài dòng, xác nhận đã nhận số tiền là đủ. Nhưng có người sẽ nói rằng - Đó không phải là minh bạch. Minh bạch phải là: Biên nhận chi phí áo, biên nhận vé xe đò, vé máy bay di chuyển, điện thoại v.v... Các bạn không có vấn đề gì với biên nhận mua chiếc điện thoại nhưng sẽ là vấn đề lớn khi qua biên nhận, các bạn gián tiếp phải công bố chỗ làm áo, người đi phân phối, chi tiết dẫn đến việc lộ ra thông tin về những buổi gặp gỡ giữa các thành viên - trong đó có thành viên không công khai hoạt động, và chuyện gặp tòa đại sứ mà đối tác muốn giữ kín đã không còn là chuyện bí mật.

Bởi vì hoạt động của các bạn công khai trên bề nổi nhưng có những bí mật phải bảo vệ ở mặt chìm. Các bạn sẽ gặp nguy hiểm và tổn thất về hoạt động, tổ chức, nhân sự từ những đòi hỏi minh bạch về tài chánh. Nếu muốn minh bạch theo đúng nghĩa của nó, có lẽ các bạn phải chuyển qua làm từ thiện hoặc tiếp tục cách làm hiện tại - bạn bè gom góp, một vài người thân quen, tin tưởng hỗ trợ - một phương thức mà các bạn biết khó mà kéo dài theo nhiều năm tháng.
 

2. Những ý đồ đánh phá có mục tiêu. Trong số người hỗ trợ, nếu ai đó có ý đồ đánh phá các bạn, họ chỉ cần bỏ ra một số tiền, có bằng chứng đã hỗ trợ các bạn là họ sẽ tự cho họ cái quyền và nhân danh nhu cầu minh bạch để đặt vấn đề với các bạn, đòi hỏi các bạn chứng minh, kê khai dữ kiện. Người ấy có thể là đối tượng mà những dòng chữ tên chiếc áo đen đang nhắm đến, có thể là một nhân vật được nhiều người biết đến và được "nghĩ" là "cùng chiến tuyến" với các bạn. Bên cạnh đó, và các bạn biết rõ nhưng không nói ra, không phải ai cũng như các bạn; đã và đang có - dù ít - những người nhân danh lý tưởng để kiếm tiền. Có người xin hỗ trợ hàng tháng mà phía người giúp hoàn toàn không biết bên cạnh mình cũng có nhiều người khác giúp cho cùng một đối tượng. Thiểu số đó dù rất ít nhưng đôi khi cũng làm các bạn bị mang tiếng lây hay bị nghi ngờ trong lãnh vực tiền bạc.
 
 
3. Không phải các bạn là nhóm duy nhất cần sự hỗ trợ và không phải ai cũng có sẵn để hỗ trợ ngay. Vì vậy, chúng tôi, những chiếc áo đen này, thay vì ra đời sớm như các bạn dự trù thì phải sinh sau đẻ muộn, và không có "số lượng anh em" nhiều như các bạn mong muốn. Vì thế, có lúc các bạn đã tiếc với nhau là đánh mất thời cơ tốt nhất. Đôi khi các bạn còn phải phải hủy bỏ một dự định dù lòng đã quyết, cơ hội đã đến nhưng không có tiền.

Để giải quyết những vấn đề trên (và còn nhiều vấn đề khác) các bạn cần suy xét những điều sau:
 
- Các bạn, những người hoạt động, không phải là tập hợp tốt nhất để đứng ra vận động và trực tiếp nhận hỗ trợ tài chánh từ đám đông. Nếu đứng ra, các bạn sẽ phải chịu trách nhiệm giải trình tài chánh và hoạt động cho tất cả những ai - trong đó có nhiều người tốt, nhưng vẫn có người "bỏ vốn đầu tư" để sau đó có "tư cách" đặt vấn đề nhằm tìm hiểu hoạt động của các bạn - nếu không - họ sẽ xuyên tạc, đánh phá nhằm triệt hạ uy tín nhóm các bạn. Ngay cả những người không hỗ trợ cho các bạn một đồng xu vẫn có thể lôi các bạn ra bươi móc.
 
- Các bạn nên ở vào vị trí "nộp đơn" xin hỗ trợ và chỉ chịu trách nhiệm với một người đại diện đồng ý hỗ trợ cho các bạn - trong đó bản giao kèo sau cùng là những thỏa thuận có chữ ký / ngày tháng giữa bạn và người đại diện đó về trách nhiệm chi tiêu, báo cáo chi tiêu, những điều khoản thỏa thuận về mức độ minh bạch mà nhóm của bạn có thể đáp ứng. Giao kèo đó cho phép các bạn không có bổn phận phải trả lời cho bất kỳ ai khác đặt vấn đề tài chánh với các bạn.
 
- Các bạn, những người hoạt động không nên ở trong một tổ chức vận động / hỗ trợ tài chánh dù ở vào bất kỳ vị trí nào. Bên cạnh các bạn còn nhiều nhóm khác cũng sẽ nhận hỗ trợ. Vừa là người nhận hỗ trợ, vừa là người có ảnh hưởng đến quyết định có nên hỗ trợ cho nhóm này hay nhóm khác sẽ ảnh hưởng tiêu cực đến sự đoàn kết giữa các nhóm và sẽ có dư luận cho rằng bạn dùng tài chánh để tác động đến hoạt động hoặc thành viên của các nhóm khác.
 
Từ đó, dẫn đến nhu cầu cần có một nỗ lực nghiêm chỉnh về hoạt động tài chánh. Đó là một Quỹ Đấu Tranh Dân Chủ ĐỘC LẬP.
 
Sau đây cũng là lời của chiếc áo đen Stop Police Killing Civilians nhưng xin được gửi đến các bạn không phải là những người đang hoạt động đấu tranh trực diện tại Việt Nam.
Những chiếc áo chúng tôi chỉ là một phần rất nhỏ trong nhu cầu tài chánh của công cuộc dẹp bỏ độc tài để dân chủ hóa đất nước. Muốn giải quyết nhu cầu này hiệu quả, dài hạn thay vì ngắn hạn vài triệu đồng, vài ngàn đô cho một hỗ trợ nhất thời cần có nỗ lực và sự dấn thân không kém gì nỗ lực của những người đang hoạt động trực diện. Để thấy rõ tại sao cần có sự dấn thân đó chúng ta thử điểm qua một số yêu cầu:
 
Để có tiền vào:
 
1. Cần có kế hoạch, nhân sự dài hạn để vận động hỗ trợ tài chánh từ người dân, từ các tổ chức quốc tế, chính phủ nước ngoài, thực hiện những đề án như "crowd funding", "paypal"... Một lời kêu gọi, vài bài viết sẽ rơi vào khoảng không. Những "đề án" này không phải là chuyện nhỏ, làm tài tử.
 
2. Đăng ký và thành lập một tổ chức bất vụ lợi, tài khoản ngân hàng ở một quốc gia ngoài VN. Tùy theo từng quốc gia, điều kiện để trở thành một tổ chức bất vụ lợi sẽ khác nhau và đòi hỏi một thời gian hoạt-động-có-báo-cáo khác nhau trước khi được hưởng quy chế bất vụ lợi. Yêu cầu minh bạch tài chánh đầu tiên đến từ cơ quan thuế của nước sở tại. Do đó cần người khai thuế. Khi bị thanh tra (audit), tổ chức phải có đầy đủ chứng minh thu/chi. Do đó cần người quản trị sổ sách. Kế đó là trách nhiệm với những người đóng góp. Việc khai báo là khâu khó khăn. Hãy lấy trường hợp chi tiêu của 1000 chiếc áo đen phải khai với sở thuế Hoa Kỳ hay Canada, hoặc Úc hay với công chúng khi mà những người hoạt động quyết định không khai báo và cung cấp biên nhận từ cơ sở làm áo bí mật.
 
Đến lúc tiền ra:
 
1. Trước khi "tiền ra" tổ chức tài trợ phải nhận đơn từ đối tượng xin tài trợ. Do đó, từ đầu phải có người soạn những mẫu đơn tiêu chuẩn. Phải có người duyệt đơn. Phải có người xem xét những nhu cầu xin hỗ trợ có hợp lý, hoặc liên lạc và đề nghị người làm đơn (thí dụ như) phải đổi mục tiêu chung chung "phát triển thành viên của mạng lưới" thành mục tiêu cụ thể "trong 6 tháng sẽ phát triển thêm 10 thành viên". Sau khi được chấp nhận, làm thế nào để chuyển khoản tài trợ, nếu cần bí mật thì áp dụng phương cách nào. Và phải có phương thức bảo mật hồ sơ xin tài trợ vì trong đó mọi hoạt động dự trù cho 6 tháng tới được ghi rõ - yêu cầu bảo mật này đòi hỏi từ cả 2 phía và vì thế phía tài trợ cũng phải có hệ thống/phương thức bảo mật.
 
2. Sau khi "tiền đã ra" thì cuối thời hạn của chu kỳ hỗ trợ hoặc khi đề án hoàn tất, đối tượng được hỗ trợ phải báo cáo. Do đó, cần có những mẫu báo cáo chuẩn, có người duyệt báo cáo, kiểm soát đối tượng xin hỗ trợ thực sự phát triển thêm 6 người như đã cam kết trong giao kèo. Phải có người nhận biên nhận chi tiêu, hệ thống hóa để dễ dàng trưng ra trong trường hợp bị thanh tra (audit) yêu cầu. Đối chiếu số tiền xin hỗ trợ và biên nhận có giống nhau và nếu khác thì phải giải quyết ra sao để không có tình trạng xin 1000 đô và chi tiêu với biên nhận chỉ có 800 đô.
 
Từ đó nếu giới hạn việc hỗ trợ tài chánh "món", một năm vài lần, một lần vài ngàn đô la, thì không nói. Nhưng để ở vào tầm "Quỹ Đấu Tranh Dân Chủ" thì phải xây dựng như một NGO, một foundation có hội đồng quản trị, có người điều hành và có người làm toàn thời gian hay ít ra bán thời gian. Cần có những thành viên HĐQT độc lập và những người này có những đóng góp tài chánh lớn ngay từ ban đầu. Nói chung, chúng ta cần một loại NGO theo tiêu chuẩn quốc tế về lãnh vực hỗ trợ tài chánh.
 
Ngày hôm nay, bên cạnh hỗ trợ giữa người Việt Nam với nhau, có một số hỗ trợ của những người hoạt động Việt Nam đến từ các NGO ngoại quốc. Vấn đề minh bạch, trách nhiệm giữa phía hỗ trợ và nhận tài trợ, hồ sơ, báo cáo, tranh tra... được giải quyết theo những tiêu chuẩn được quy định rõ ràng, có sự ký nhận cam kết từ hai phía. Một số nhân viên NGO quốc tế âm thầm có mặt tại VN để quan sát, ngay cả việc họ trao đổi riêng với nhiều người hoạt động khác nhau, những nhóm khác nhau nhằm kiểm chứng, đối chiếu thông tin từ phía nhận tài trợ. Họ liên hệ với những NGO khác để tránh tình trạng xin một việc từ nhiều nguồn. Và:
Có người trong họ đã hỏi, tại sao một đất nước 90 triệu người, với một cộng đồng người Việt hải ngoại thành công, quý vị không thể có một NGO của người Việt Nam để tự người Việt Nam chung sức nhau góp phần tranh đấu cho chính đất nước của quý vị? 
 
Câu trả lời nằm ở những người nhận ra nhu cầu của công cuộc chung, có hoàn cảnh thuận lợi và có quyết tâm dấn thân dồn hết sức mình, tập trung duy nhất vào công việc này và xem đó là nỗ lực lâu dài để hình thành, điều hành và phát triển một tổ chức hỗ trợ tài chánh có tầm vóc, có tổ chức và chuyên nghiệp.
 

_________________________________
 
Chú thích:
 




2 comments:

Anonymous said...

Đã dấn thân cho dân tộc, cho nhân dân, đã dám hy sinh cho lý tưởng mà cứ quanh quẩn với nhau với mấy đồng bạc tài trợ hoặc ra giá với những người tài trợ thì tôi e rằng bạn chẳng làm được gì. Vì khi hết tiền là bạn ngừng ngay. Trước đây có một số người ở Hà Nội còn bán cả nhà của, đồ dùng cá nhân đi lấy tiền in tài liệu, có đòi hỏi kêu gọi ai đâu? Các bạn làm tôi thất vọng quá. Đòi hỏi cả ĐT, Laptop, Camera, Tiền ăn ở đi lại thì chắc hàng triệu người thất nghiệp sẵn sàng làm ngay vì họ đang cơm còn không có mà ăn, có việc làm thu nhập được sắm phone, laptop, camera, được ngủ khách sạn... Bạn có cv tốt và thu nhập như vậy chỉ cho tôi với chứ đi lao động như tôi không thu nhập bằng mà rủi ro còn nhiều hơn bạn

Anonymous said...

Đã dấn thân cho dân tộc, cho nhân dân, đã dám hy sinh cho lý tưởng mà cứ quanh quẩn với nhau với mấy đồng bạc tài trợ hoặc ra giá với những người tài trợ thì tôi e rằng bạn chẳng làm được gì. Vì khi hết tiền là bạn ngừng ngay. Trước đây có một số người ở Hà Nội còn bán cả nhà của, đồ dùng cá nhân đi lấy tiền in tài liệu, có đòi hỏi kêu gọi ai đâu? Các bạn làm tôi thất vọng quá. Đòi hỏi cả ĐT, Laptop, Camera, Tiền ăn ở đi lại thì chắc hàng triệu người thất nghiệp sẵn sàng làm ngay vì họ đang cơm còn không có mà ăn, có việc làm thu nhập được sắm phone, laptop, camera, được ngủ khách sạn... Bạn có cv tốt và thu nhập như vậy chỉ cho tôi với chứ đi lao động như tôi không thu nhập bằng mà rủi ro còn nhiều hơn bạn